U organizaciji Gradskog muzeja Subotica i Muzeja „Ištvan Tir“ iz Baje, a u okviru prekograničnog programa Interreg VI-A IPA Mađarska–Srbija i projekta „Modernizam u Bačkoj – Timsum2“, u subotičkom Gradskom muzeju u ponedeljak, 20. oktobra održava se međunarodna naučna konferencija posvećena modernizmu u umetnosti, arhitekturi i kulturi prostora Bačke.

Konferencija, koja okuplja brojne istoričare umetnosti, kustose, istraživače i profesore iz Srbije i Mađarske, ima za cilj da kroz interdisciplinarni pristup osvetli različite aspekte modernističkog stvaralaštva u ovom regionu, od početka 20. veka do savremenih tumačenja.

Tokom celodnevnog programa, učesnici i posetioci imaju priliku da prisustvuju predavanjima uz simultani prevod, a ulaz na događaj je slobodan. Paralelno sa konferencijom, u prostorijama muzeja otvorena je i tematska izložba „Jožef Pehan, slikar modernizma“, realizovana u okviru istog projekta, posvećena jednom od ključnih predstavnika modernističkog slikarstva Bačke.

Konferenciju će svečano otvoriti dr Olga K. Ninkov, direktorka Gradskog muzeja Subotica, i Zita N. Kovač, direktorka Muzeja „Ištvan Tir“ iz Baje. U uvodnim obraćanjima one će govoriti o važnost prekogranične saradnje i značaj zajedničkih kulturnih projekata za očuvanje i promociju modernističkog nasleđa Bačke.

Prvo izlaganje održaće Zita N. Kovač, istoričarka umetnosti i viši kustos iz Baje, na temu „Slobodna akademija, umetnička kolonija, spomen-kuća – umetničke organizacije modernizma u Baji“. Nakon nje, Ana Eber, saradnica u javnom obrazovanju istog muzeja, predstaviće rad Šandora Ebera Starijeg (1878–1947) i njegov doprinos modernističkom pokretu.

Zatim će dr umetnosti Silvia Jelačić iz Gradskog muzeja Kulturnog centra Vrbasa govoriti o aktovima Jožefa Pehana iz njihove zbirke, dok će Tamara Kucor iz Savremene galerije Subotica održati predavanje „Vatra istine: simbolističko slikarstvo Jožefa Pehana u svetlu bečkog i minhenskog modernizma“.

Nakon kraće pauze, program će se nastaviti izlaganjem Kristine Sarke Mandić iz Gradskog muzeja Senta, koja će govoriti o stvaralaštvu Milana Konjovića i njegovom putu „od somborske kubističke jeseni do autonomije slike“.

O nekonvencionalnoj upotrebi materijala kod modernističkih slikara govoriće dr Žužana Pap Korhec iz Gradskog muzeja Subotica, dok će dr Ana Baranji iz Budimpešte obraditi temu „Modernizam u umetnosti medaljarstva u Bačkoj (1894–1942)”.

Branimir Kopilović iz Zavoda za kulturu vojvođanskih Hrvata predstaviće predavanje „Palavičinijev spomenik kao javni manifest modernizma u Subotici“, a nakon njega uslediće diskusija i izlaganje Anite Govljan, članice projektnog tima iz Temerina, o promociji moderne umetnosti u Temerinu kroz realizaciju projekta Timsum2, sa posebnim osvrtom na stvaralaštvo Karolja i Zlate Baranji.

Konferencija će se nastaviti izlaganjem dr Bogdana Janjuševića i Mihajla Plankoša iz Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture, koji će govoriti o arhitekturi na prekretnici vekova u Bačkoj kao najavi modernističkih tendencija.

Zoltan Valkai, arhitekta iz Kanjiže, predstaviće predavanje „Modernistički pokušaji u Senti i Kanjiži 30-ih godina 20. veka“, dok će Kelemen Kothenc iz Muzeja „Ištvan Tir“ govoriti o zanatu moleraja u Baji tokom građanskog perioda.

O modernom presovanom staklu u muzejskim zbirkama Bačke govoriće Dejan Vorgić iz Narodnog muzeja Zrenjanin, a Ljubica Vuković Dulić iz subotičkog Gradskog muzeja održaće predavanje o uticaju modernog modnog sistema na antimodu, analizirajući transformaciju svečane bunjevačke nošnje.

U poslednjem delu programa, Ivana Arađan iz Narodnog muzeja Zrenjanin predstaviće Jožefa Pehana kao fotografa umetničkih vizura i svakodnevice, dok će prof. dr Marija Cindori Šinković govoriti o demetropolizaciji i oblikovanju avangarde.

Izabela Papdi, bibliotekarka Gradskog muzeja Subotica, predstaviće istraživanje o repertoaru subotičkih bioskopa od 1924. do 1927. godine, dok će konferenciju simbolično zatvoriti predavanje dr Olge K. Ninkov, direktorke muzeja, pod naslovom „Metropolis i Moloh – ikonografija modernizma u filmu Frica Langa, te delima Miloša Babića, Arpada G. Balaža i Bele Pehana“.

Na kraju konferencije planirana je završna diskusija i sumiranje zaključaka, uz isticanje značaja zajedničkih kulturnih projekata i daljeg razvoja saradnje između Srbije i Mađarske u oblasti muzeologije i umetnosti.

U sklopu konferencije, posetioci će moći da pogledaju i izložbu „Jožef Pehan, slikar modernizma“, koja će prikazati dela jednog od najznačajnijih umetnika subotičkog modernizma. Pehanova platna, prožeta simbolizmom i ekspresivnim koloritom, svedočiće o burnom umetničkom periodu Bačke s početka 20. veka.

Ova konferencija i izložba biće važan kulturni događaj za Suboticu i region, jer će spojiti stručnjake, umetnike i javnost u zajedničkom cilju – očuvanju, proučavanju i predstavljanju bogate baštine modernizma u Bačkoj.

Satnica konferencije

9.30–10.00 Registracija
10.00–10.30 Pozdravna reč i otvaranje naučnog skupa: dr Olga K. Ninkov direktorica Gradskog
muzeja Subotica, po ovlašćenju i Zita N. Kovač, direktorica Muzeja „Ištvan Tir“ u Baji
10.30–10.45
Zita N. Kovač, istoričar umetnosti, viši kustos, Muzej „Ištvan Tir“, Baja
Slobodna akademija, umetnička kolonija, spomen-kuća – umetničke organizacije modernizma u
Baji
10.45–11.00
Ana Eber, saradnik u javnom obrazovanju, Muzej „Tir Ištvan“, Baja, Mađarska
Umetnost Šandora Ebera Starijeg (Id. Éber Sándor: 1878–1947), njegova društvena uloga u
modernizmu u Bačkoj i njen uticaj na potomstvo
11.00–11.15
dr um. Silvia Jelačić, kustos, Gradski muzej Kulturnog centra Vrbasa
Aktovi Jožefa Pehana iz zbirke Gradskog muzeja u Vrbasu
11.15–11.30
Tamara Kucor, istoričarka umetnosti, Savremena galerija Subotica
Vatra istine: Simbolističko slikarstvo Jožefa Pehana u svetlu bečkog i minhenskog modernizma
Pauza za kafu (15 minuta)
11.45–12.00
Kristina Sarka Mandić, istoričarka umetnosti, kustos, rukovodilac Umetničke kolonije Senta
Gradski muzej Senta
Stvaralaštvo Milana Konjovića od traganja “somborske kubističke jeseni” do autonomije slike
12.00–12.15
dr Žužana Pap Korhec, slikar-restaurator, muzejski savetnik, Gradski muzej Subotica
Podaci o nekonvencionalnoj upotrebi materijala kod modernističkih slikara
12.15–12.30
dr Ana Baranji, istoričarka umetnosti u penziji, viši naučni saradnik, numizmatičarka
ELTE HTK ZTI Muzej muzičke istorije, Budimpešta
Modernizam u umetnosti medaljarstva u Bačkoj (1894–1942)

12.30–12.45
Branimir Kopilović, istoričar umetnosti, Zavod za kulturu vojvođanskih Hrvata
Palavičinijev spomenik kao javni manifest modernizma u Subotici
12.45–13.00 Diskusija
13.00–13.15
Anita Govljan, član projektnog tima ispred opštine Temerin na projektu Timsum2
Promocija moderne umetnosti u Temerinu, sa fokusom na dela Karolja i Zlate Baranji kroz
realizaciju IPA projekta Timsum2
PAUZA / 13.15–14.00 Ručak za učesnike konferencije
14.00–14.15
dr Bogdan Janjušević i Mihajlo Plankoš, istoričari umetnosti, Pokrajinski zavod za zaštitu
spomenika kulture, Petrovaradin
Arhitektura na prekretnici vekova u Bačkoj kao vesnik modernizma
14.15–14.30
Zoltan Valkai, arhitekta, istraživač istorije arhitekture, Kanjiža
Modernistički pokušaji u Senti i Kanjiži 30-ih godina 20. veka
14.30–14.45
Kelemen Kothenc, etnolog, viši kustos, Muzej „Ištvan Tir”, Baja
Zanat moleraja u Baji u građanskom periodu
14.45–15.00
Dejan Vorgić, istoričar umetnosti-kustos, Narodni muzej Zrenjanin
Moderno presovano staklo na primerima muzeja iz Bačke
15.00–15.15
Ljubica Vuković Dulić, istoričar umetnosti, viši kustos, Gradski muzej Subotica
Uticaj modernog modnog sistema na antimodu – na primeru transformacije svečane ženske
bunjevačke nošnje u subotičkoj regiji

Pauza za kafu (15 minuta)
15.30–15.45
Ivana Arađan, istoričar umetnosti, Narodni muzej Zrenjanin
Jožef Pehan – fotograf umetničkih vizura i svakodnevnice
15.45–16.00
prof. dr Marija Cindori Šinković, doktor književnih nauka
Demetropolizacija i (SU)oblikvanje avangarde
16.00–16.15
Izabela Papdi, bibliotekar, bibliograf, Gradski muzej Subotica
Repertoar subotičkih bioskopa tokom tri sezone, od 1924. do septembra 1927.
16.15–16.30
Dr. Ninkov K. Olga, istoričar umetnosti, muzejski savetnik, Gradski muzej Subotica
Metropolis i Moloh – ikonografija modernizma u filmu Frica Langa, te delima Miloša Babića,
Arpada G. Balaža i Bele Pehana
16.30–16.45 Diskusija i završna reč

foto:/Gradski muzej Subotica