Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici danas, 19. decembra, obeležavaju praznik Svetog Nikole Čudotvorca, jednog od najvećih i najpoštovanijih hrišćanskih svetitelja. Ovaj dan zauzima posebno mesto u duhovnom i porodičnom životu pravoslavnih vernika, budući da je Nikoljdan najčešća krsna slava u Srbiji. U narodu se odavno ustalila izreka da „pola Srbije slavi, a pola ide na slavu“, čime se simbolično oslikava značaj i rasprostranjenost ovog praznika.

Sveti Nikola rođen je oko 270. godine u gradu Patara, u Maloj Aziji. Još u mladosti isticao se dubokom verom i saosećanjem prema drugima. Nakon što se zamonašio, celokupno nasledstvo koje je dobio od roditelja podelio je siromašnima, starima i nemoćnima, pomažući svima kojima je pomoć bila potrebna. Tokom života bio je poznat kao veliki dobrotvor i zaštitnik ugroženih, šireći hrišćanske vrednosti vere, pravde, milosrđa i praštanja. Svoja dobra dela činio je tiho i nenametljivo, bez želje za slavom, što je kasnije dalo povod i za nastanak legende o Deda Mrazu, kao simbolu darivanja i nesebičnosti.

Upokojio se 19. decembra 343. godine, a pored današnjeg praznika, Sveti Nikola se obeležava i 22. maja, u znak sećanja na prenos njegovih moštiju 1096. godine iz Mira u Likiji u Bari. Tamo su mošti položene u crkvu Svetog Jovana Preteče, a tri godine kasnije podignuta je velelepna crkva Svetom Nikoli, koju su, kroz istoriju, bogato darivali i srpski vladari.

Nikoljdan se među pravoslavnim hrišćanima slavi sa najvećim brojem svečara. Sveti Nikola je i hramovna i manastirska slava Srpske pravoslavne crkve, a ovom svetitelju posvećeno je više od 600 crkava širom sveta. Kako praznik pada u vreme Božićnog posta, slavska trpeza je obavezno posna, u skladu sa crkvenim pravilima i tradicijom.

Uz praznik su vezani i brojni narodni običaji i verovanja. Smatra se da će godina koja dolazi biti plodna i berićetna ukoliko se na Nikoljdan poseje božićna pšenica, ukoliko to nije učinjeno na Svetu Varvaru. Pšenica se, zajedno sa svećom i česnicom, iznosi na trpezu za Badnji dan i Božić. Prema narodnom verovanju, na današnji dan ne valja obavljati kućne poslove, prati veš niti čistiti kuću.

U pojedinim krajevima Srbije sačuvan je običaj pripreme posebnog, šarenog kolača koji se ukrašava „pticama“ od testa. Ovaj kolač sveštenik osveštava i preliva vinom, a uveče se deli deci, koja ga jedu sedeći na drvenim stolicama, uz verovanje da će u narednoj godini biti zdrava i vesela. Takođe se veruje da će devojčice rođene na Nikoljdan imati srećan brak. Očuvan je i običaj darivanja dece jabukama, orasima i slatkišima, jer se Sveti Nikola smatra i njihovim zaštitnikom.

Posebno mesto u narodnom predanju ima uloga Svetog Nikole kao zaštitnika putnika, moreplovaca, ribara i lađara. Na ovaj dan, gde god da se nalaze, lađari zaustavljaju plovidbu, spuštaju sidra i mole se svetitelju pre nego što nastave put. U vreme ratova, u čast Svetog Nikole, ispaljivane su i topovske salve, kao znak poštovanja i molitve za zaštitu.

Među vernicima je rasprostranjeno i verovanje da će onome ko na Nikoljdan oprosti dug ili ne potražuje potraživanja, naredna godina biti bogata i uspešna. Zbog toga se smatra da danas ne treba nikoga podsećati na dugove niti mu dodatno otežavati položaj.

Praznik Svetog Nikole i danas okuplja porodice, jača zajedništvo i podseća na univerzalne vrednosti dobrote, milosrđa i praštanja, koje ovaj svetitelj vekovima simbolizuje u narodu.

foto:/Srpska pravoslavna crkva